Söve; yüksek dansiteli olan eps (köpük) blokların kesim işleminden sonra içerisinde akrilik ve amonyak gibi karışımların bulunduğu harcın üzerine sıvama veya püskürtme tekniğiyle uygulanmasından sonra üretilen çevreci bir kaplama malzemesidir. ‘Söve Nedir?’ sorusunun en kısa tanımı ise; dekorasyon ve yalıtıma yardımcı olması için kullanılan mimari yapı elemanıdır.
Yalıtım ve mantolama konusunda farklı bir çeşit ortaya koyan söve mantolama işlemi, yapılara kattığı değer ve estetik ile günden güne ön plana çıkmıştır. Halk arasında söve denildiğinde, estetik görünüme sahip olan ve binaların yenilenmesinde kullanılan malzeme ve işlem akıllara gelmektedir. Söve kişisel renk tercihine uygun olarak çeşitli renkteki dış cephe boyası yapabilmeye imkan sağlar ve bu özelliği sayesinde dış ve iç cephe için sınırsız modelde tasarım oluşturulabilir. Söve yapıların daha estetik ve yeni gibi görünmesini sağlamak amacıyla kullanılabilir.
Sövenin bünyesindeki strafor köpük sayesinde ısı ve ses yalıtımında etkilidir. Ayrıca, iklim şartlarına karşı da dayanıklı yapıdadır. Dış cephede bulunan söve uygulamaları, dekoratif görüntüsünün yanı sıra, oldukça uzun ömürlüdür. Söve, yapıları yağmur suyu ve dışarıdan gelebilecek her türlü sıvı maddeden korumak için kullanılır. Zaman içerisinde yıpranmasını ve kirlenmesini engellemek için özel boyalar kullanılır. Söve uygulamalarında kaliteli malzeme ve profesyonel yöntemler kullanıldığı zaman uzun yıllar boyunca yapılara değer katmaktadır.
Bir Söve, dekorasyon ile yalıtımı birbiriyle kusursuzca harmanlayan bir firmadır. Bir Söve: yarattığı akıllı çözümleri ve üstün kaliteli ürünleri ile yalıtım sektörünün güvenilir bir markasıdır. Marka isminde, projelerinde güvenerek kullandığı ve kendi üretimin olan ‘Bir Söve’ olan mimari yapı elamanınından ilham alınmıştır. Bir Söve, işini severek yapan ve alanında başarılı isimlerin ekip çalışmasıyla günden güne adını daha fazla duyurmaya devam etmektedir.
Söve, estetik ve dayanıklı yapısıyla birçok yerde kullanılır. Sövenin kullanım amaçları dekorasyon veya yalıtım amaçlı olabilir. Kapı ve pencereleri yağmur sularından korumak için kullanılabildiği gibi, yapıların genel görünüşünde estetik bir etki oluşturması için de tercih edilebilmektedir. Eski yapılarda estetik bir görünüm kazandırmak için kullanılması oldukça yaygındır. Taş binalarda kapı ve pencere boşluklarını sağlamlaştırmak amaçlı da geçmiş dönemlerde kullanılmıştır. Bu amaçla yapılan söve uygulamaları taş ahşap veya mermer ile yapılmaktaydı. Günümüzde ise, ısı yalıtım yöntemlerinin gelişmesiyle birlikte, söve uygulamalarında strafor köpük kullanılmaktadır. Strafor ile yapılan söve uygulaması ; dayanıklı, estetik ve yalıtıma uygun bir şekilde yapılabilmektedir.
Genel olarak sövenin kullanım alanlarına baktığımızda; dış cephe pencere etrafları, iç yüzeyler, balkon kapıları çevresi, kapı kenarları, çatı saçak altları, kolon giydirmelerinde, kat silmeleri, komple dış cephe süsleme ve kaplamaları gibi yerlerde kullanılmaktadır.
Bir nesneyi veya ortamı ses, su, nem, sıcak ve soğuk gibi faktörlerin etkilerinden izole etmek için alınan önlemlere ‘yalıtım’ denir. Yalıtım, çeşitli kullanılan malzemelerle yapı içerisindeki enerji akışını kontrol altına almaya yardımcı olur. Yalıtımın; ısı yalıtımı, ses yalıtımı, tesisat yalıtımı, yangın yalıtımı gibi birçok türü bulunmaktadır ve bu türlere bağlı olarak kullanılan yalıtım teknikleri ve yalıtım malzemeleri de bulunmaktadır. ‘Yapılarda, yalıtıma neden ihtiyaç duyuyoruz?’ sorusuna cevap aradığımızda, enerji verimi birincil nedendir. Kalıcı olması ve bakım gerektirmemesi, konforlu olması, sağlıklı bir yaşam ortamı sunması, dışardan gelen sesin emilmesini sağlayarak gürültüyü önlemesi, ısınma ve çevreye atılan zararlı gaz miktarının azalması diğer nedenlerdendir.
Isı yalıtımı ile yapı içerisinden çevreye olan ısı geçişini en aza indirgemek hedeflenir. Yüksek sıcaklıktan düşük sıcaklığa ısı geçme eğiliminde olduğu için ısı farkı olan alanlarda, ısının bu eğilimine direnç oluşturmak amacıyla ısı yalıtımı uygulanır. Yapılarda ısı yalıtımı sadece dış cephelere yapılmamalıdır, temelden çatıya kadar enerji kaçağını önleyecek şekilde yalıtım yapılmalıdır. Yapılardaki ısı yalıtımı sayesinde ısı geçişi engellendiğinde, yazları serin ve kışları sıcak ortamlarda yaşamak kolaylaşmaktadır.
Yalıtım en temel neden olarak enerji tasarrufu için gereklidir. Enerjiyi korumak, maddi tasarruf sağlar. Yalıtımın uygulanmadığı yapılarda hiç de az sayılmayacak derecede israf oluşmaktadır. Bu durum hem ülke hem de bireysel ekonomide ciddi olumsuz etkiler yaratır. Yaşadığımız bölgenin değişen iklim koşulları göz önüne alındığında israfın önlenmesi gerekmektedir. Enerji tasarrufu odaklı yapılar üretilerek yapılarda kullanılan enerji miktarı azaltılabilir. Enerji kaybının azaltılmasının sürekliliği için doğru yalıtım malzemesi ve doğru yalıtım uygulamaları yapılması önemlidir. Isı yalıtımını kaliteli bir şekilde yapmak önemlidir.
Isı yalıtımıyla ısının dengeli dağılması sağlanır. Isı kaybı, yoğuşma, hava akımı gibi olumsuz durumların oluşmasını ısı yalıtımı engeller. Aynı zamanda; küf, nem gibi yaşam konforunu engelleyen maddelerin oluşumunu engeller ve sağlıklı bir ortam oluşmasına yardımcı olur. Isı yalıtımı, halk dilinde paslanma olarak bilinen korozyonun da oluşumunu engellemeye yarar. Bütün bu nedenler bile yalıtımın gerekli olduğunun kanıtıdır. Ek olarak; ısı yalıtımı enerji tüketimini azalttığı için fazla enerji tüketimine bağlı oluşan hava kirliliğini engeller. Sıcaklık değişimine bağlı meydana gelen yapılardaki çatlak oluşumunun engellenmesi ısı yalıtımıyla mümkündür. Isı yalıtımının bir başka faydası, yıpranmış ve eski yapılara yeni bir görünüm kazandırabilir. Isı yalıtımıyla oluşan enerji tasarrufu, ısı yalıtımı uygulaması sürecindeki maliyeti kısa sürede karşılamaktadır. Bununla birlikte, sunduğu kaliteli yaşam alanı da kar olarak kalmaktadır.
Enerji kimlik belgesi, yapılarda enerji kaynaklarının verimli ve etkin kullanılması, sera gazı salımı seviyesi, çevrenin korunması, yalıtım fonksiyonları, binanın kullanım amacı, binaların kullanım alanı başına düşen yıllık birincil enerji tüketiminin, A ile G arasinda değişen bir referans ölçeğine göre sınıflandırılması gibi bilgileri içeren bir belgedir. Daha kolay bir ifadeyle; buzdolabı, çamaşır makinesi gibi beyaz eşyalardaki veya klimalardaki enerji performans sınıflandırmaları artık binalar için de geçerlidir. Bu sınıflandırmalar A’dan G’ye kadar yapılmıştır. A sınıfı en verimli seviyeyi belirtirken, G sınıfı en düşük verimli seviyeyi belirtmektedir. Binalarda bu sınıflandırmayı gösteren belgeye Enerji Kimlik Belgesi veya kısaca EKB denilmektedir.
Yeni yapılacak ya da yapılmakta olan yapıların enerji kimlik belgesi sınıfı en düşük C sınıfında olacak biçimde tasarlanmalıdır. C sınıfından daha düşük düzeyde çıkan yeni yapılacak ya da yapılmakta olan binalar kanunen iskan ruhsatı alamamaktadır. Mevcut binalar için enerji kimlik belgesi asgari sınıflandırma seviyesi şartı yoktur. Mevcut binalar hali hazırdaki ısı izolasyonu, pencerelerin ısı izolasyonu, ısıtma-soğutma ekipmanları verimi, aydınlatma armatürleri verimliliği gibi parametrelerine bağlı şekilde A sınıfından G sınıfına kadar her sınıf Enerji Kimlik Belgesi alabilmektedir.
Isı yalıtımı, yeni binalar için yasal zorunluluktur. 2000 yılından bu yana yürürlükte olan “Binalarda Isı Yalıtım Yönetmeliği” ne göre, bu tarihten sonra inşa edilen yapılar ısı yalıtımı olacak şekilde projelendirilmesi yapılıyor. Yönetmeliğin 1 Kasım 2008 tarihinde yürürlüğe giren revizyonu gereğince, mevcut eski binaların tadilatla yenilenen ve ilave edilen kısımları da enerji verimli olarak projelendirilmek zorundadır.
5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılan Binalarda Enerji Performansı yönetmeliğine göre, 1 Ocak 2011’tarihi itibari ile 50 m² üzeri inşaat alanına sahip tüm binalarda Enerji Kimlik Belgesi çıkarılması zorunlu hale gelmiştir. Enerji Kimlik Belgesinin çıkartılmaması da yeni pek çok yaptırım ve maddi külfeti beraberinde getirerek, ısı yalıtımını zorunlu hale getirmiştir.
‘Gazbeton, bimsblok, tuğla vb. malzemelerle yapılmış yapılar için ısı yalıtımı uygulamasına gerek var mıdır?’ sorusunun cevabı: Evet, gerek vardır. Çünkü; gazbeton, tuğla, bimblok ısı yalıtım maddesi değildir. Bu maddelerin ısıl iletkenlik katsayısı 0,65 W/(m.K) değerinin üzerinde olduğu için yapı malzemeleri olarak adlandırılır. Isı yalıtım özelliği ısıl iletkenlik katsayısıyla ters orantılır. Bu sebepten, ısı yalıtım özelliği ısıl iletkenlik değeri düştükçe artar, yükseldikçe azalır. Isı yalıtım malzemeleri, ısı geçişine ve ısı kaybına karşı direnç gösteren malzemelerdendir. Yapı malzemeleri ise, ısı kaybına direnç gösteremez ve ısı kaçışına neden olur. Bu nedenle, yapı malzemelerinden olan gazbeton, bimsblok ve tuğla ısı yalıtımı için yeterli olmaz.
Sıcaklık farkı olan bölgeler arasında, ısının sıcaklığın yüksek olduğu alandan düşük sıcaklığın olduğu bölgeye geçmesine ‘ısı iletimi’ denir. Bazı maddeler bu ısı iletimine karşı direnç gösterirken, bazı maddeler ise ısının hızlı iletilmesini sağlar. İnsanların ısı iletimini kontrol etme ihtiyacı, maddelerin ısıl özelliklerini bilmeyi de gerekli kılmıştır. Günümüzde malzemelerin ısıl özelliklerin bilinmesi için ölçüm teknikleri kullanılmaktadır. Isıl iletim katsayısı ölçülerek yapı malzemeleri ve yalıtım malzemeleri ayrıştırılmaktadır. Isı iletkenlik katsayısı ne kadar düşük olursa ısı kaybı da o kadar az olur. Isıl iletkenlik katsayısı 0,65 W/(m.K) değerinin üzerinde olan malzemeler ‘yapı malzemeleri’ olarak adlandırılır. 0,65 W/(m.K) değerinden düşük olan değere sahip malzemeler ise ‘yalıtım malzemeleri’ olarak adlandırılır.
Günümüzde enerji verimliliğine karşı ilgi arttığı için enerji tüketiminin büyük bir yüzdesi olan yapıların ısıtılması ve soğutulması için harcanan enerji en aza indirilmeye çalışılmıştır. Enerjinin etkin kullanılma ihtiyacı, insanları ısı yalıtımına yönlendirmiştir. Isı yalıtım malzemesinin ısı iletim katsayısı bilmek, bilinçli bir ısı yalıtım malzemesi seçimi için oldukça önemlidir.
Belirli bir sıcaklığı olan alanın sıcaklığını koruması için ve ısının sıcaklık farkı olan alana doğru olan akışını engelleme amaçlı yapılan işleme ‘mantolama’ denir. Kısacası; ısı kaybına engel olmak için ya da minimuma indirgenmek için yapılan bir işlemdir. Mantolama işlemi, yapıların dış yüzeyini bir manto gibi sararak ısı kaybını veya kazancını önlemek amaçlı yapılan bir işlemdir. Bu nedenle, mantolama işleminde kullanılacak malzemenin ısı iletim katsayısı düşük ve yalıtıma uygun olmalıdır. Kullanılacak malzeme; su ve neme karşı dirençli olmalıdır, ısı tutucu özelliği olmalıdır, işlenmesi kolay olmalıdır, dayanıklı, ekonomik ve basınca karşı direnci yüksek olmalıdır.
Mantolama işleminin; yapılarda çatlakların oluşma riskinin engellenmesi, enerji tasarrufu, sağlıklı bir yaşam ortamı oluşması gibi birçok olumlu etkileri vardır. Ek olarak; Mantolama, yapının ruhuna özgü olarak birçok farklı desende veya renkte yapılmasının da avantajı vardır. Bu sayede, estetik olarak sayısız alternatif ve tasarım olanağı sağlar.
Isı yalıtımının evrimine geçmişten günümüze kadar baktığımızda, gelinen son noktalardan birisi: ‘Yalı Baskı Mantolamadır.’ Yalıtımda kullanılan yalı baskı; ısıya, sese ve suya karşı dayanıklı bir yalıtım şeklidir. Yalı baskı mantolama oldukça güvenilir şekilde ısı yalıtımı sağlar.
Strafor köpük denilen termoplastik malzemelerden elde edilen strafor yalı baskı levhaları, oldukça dayanıklı yapıdadır. Strafor yalı baskı levhaları hafif ve dirençli yapısıyla oldukça iyi bir yalıtım malzemesidir. Bu sebepten, günümüzde en çok tercih edilen yalıtım türlerindendir. Gelişmiş mühendislik ve tasarımı sayesinde dayanıklı yapısını uzun yıllar estetik görüntüsünü de kaybetmeden koruyabilir.
Yapılardaki yalı baskı mantolama işlemi, yapılara mimari bir kimlik kazandırarak estetik bir görüntü oluşmasını sağlar. Yalı baskı mantolama levhaları, yapılarda istenilen dış cephe rengine boyanabildiği için birçok tasarım ve zevke uyum sağlayabilir.
Isı yalıtım malzemeleri; ısı geçişiyle oluşan ısı kaybının engellenmesi için kullanılan, düşük kalınlıklarda yüksek ısıl dirence sahip ve hafif malzemelerdir. genleştirilmiş polistren ( eps ) ısı yalıtım levhaları , extrüde polistren (xps) ,cam yünü, taş yünü, cam köpüğü yapılarda en çok kullanılan yalıtım malzemeleridir. Ülkemizdeki yalıtım uygulamalarda ısı yalıtım malzemesi olarak en çok kullanımı tercih edilenler ve ekonomik olanlar; eps ve xps’tir.
- Isı yalıtım malzemelerinin ısı iletim katsayıları küçük olmalıdır.
- Isı yalıtım malzemeleri hafif ve kolay taşınabilir olmalıdır.
- Isı yalıtım malzemeleri hafif ve kolay taşınabilir olmalıdır.
- Isı yalıtım malzemeleri kokusuz olmalıdır.
- Isı yalıtım malzemelerinin su ve nem oluşmasını engelleme özelliği olmalıdır.
- Isı yalıtım malzemeleri bakteri ve haşerelerin oluşmasına elverişli olmamalıdır.
- Isı yalıtım malzemesi kolay alev almamalıdır.
- Isı yalıtım malzemesi dayanıklı olmalıdır, çürümemelidir.
- Isı yalıtım malzemesi yapı ve insan sağlığına zararlı olmamalıdır.
- Isı yalıtım malzemesi ekonomik ve kolay ulaşılabilir olmalıdır.
Mantolama uygulaması yapılırken ilk olarak mantolama malzemelerinin yapışma kalitesini düşürebilecek kalıntılar temizlenir ve yağdan arındırılmış, tozsuz bir zemin hazırlanır. Mantolama uygulaması yapılacak yüzeyde topraktan yukarıya doğru oluşan nem olmaması için drenaj uygulaması tamamlanmış olmalıdır. Mantolama yapılacak yüzeyde çatlak veya kabarmış yüzey varsa tamiri yapılır. Bina cephesinde bulunan mevcut boya ve sıvaların kontrolü yapılır ve böylelikle mantolama uygulaması için temiz bir zemin elde edilir. Mantolama yapılacak cephe yüzeyi sıva yapılır. Sonraki aşamada, straforlar levha yapıştırma harcı ile sıva yapılmış yüzeye yapıştırılır. Straforlar, plastik çivili ısı yalıtım sistemi dübelleri ile cepheye sabitlendikten sonra tekrar straforlar yapıştırılır. Cephe yüzeyi bitene kadar süreç devam eder. Ardından, strafor levhaların zamanla oluşabilecek ayrılma risklerini önlemek için pencere köşeleri ve bina köşeleri köşe profili ile kaplanır. Son aşama olarak, sıva ve boyama işlemleri yapılarak mantolama işlemi sonlandırılır.
Belirli bir malzemenin yangına maruz kaldığında yangının yayılmasını engelleme derecesine ‘yangın dayanımı’ denir. Bir malzemenin yangın dayanım özelliği yangınla birlikte ortaya çıkar. Yapı malzemelerinin yangına dayanım performansı ve malzemenin yangına tepkisi oldukça önemlidir. Yapılarda kullanılan malzemelerin yangını belirli bir aşamada sınırlandırması beklenir.
Ülkemizde yapıların yangından korunması hakkında yönetmelik gereği bina cephelerinde kolay alevlenici malzemelerin kullanılması yasaklanmıştır. Dolayısıyla, yapılarda yalıtım amaçlı kullanılan yalıtım levhaları da ateşten etkilenerek kolay alev alacak yapıda olamaz. Eps ve xps ateşten etkilenip alev alır mı ? EPS ve XPS yangın yönetmeliğine uygun olan yalıtım malzemeleridir. Mantolama ile üzerleri sıvalı olan ısı yalıtım levhaları, zor alevlenici yalıtım malzemeleridir. Yanmaz özellikli ısı yalıtım malzemeleri, yangının büyümesini geciktirmektedir. Bir Söve, ısı yalıtımı uygulamalarında alev geciktiren veya alev yürümez olarak bilinen B1 sınıf Poliüretan köpük kullanır. Normal EPS ve XPS yerine yangın geciktiricili EPS ve XPS malzemelerinin seçilmesi yangın durumunda can ve mal güvenliği açısından daha güvenilir olacaktır
‘Dış Cephe Mantolama Enerji Kayıplarını Azaltır Mı?’ sorusuna cevap bulmak için bazı çalışmalar yapılmıştır. Yapılan testler ve çalışmalar sonucunda, mantolama uygulamaları sayesinde binalarda % 50 ile % 60 oranında yakıt ve enerji tasarrufu sağlandığı belirlenmiştir. Mantolama uygulamasına ek olarak, yalıtımda etkili olabilecek bazı yalıtım türleri vardır. Pencere ve doğramalarda yapılabilecek yalıtım çalışmaları, bodrum katlarda yapılabilecek yalıtımlar, çatılarda yapılabilecek ısı yalıtımları ile yakıt ve enerji tasarruf oranı % 60 seviyesinden % 80 ile % 90 seviyelerine çıkabilmektedir.
Yapılara genel olarak dıştan ısı yalıtımı yapılması daha verimlidir. Bu durumun birincil nedeni; yapının dışına yapılan mantolama işleminin yapıyı adeta bir manto gibi sararak dış hava koşullarından iyi bir şekilde yalıtılmasıdır. Mantolama ile bina dış hava koşullarının yıpratıcı etkisinden ve de korozyondan korunur. İç cephe mantolamada ise insan ve yapı sağlığını etkileyebilen; rutubet, nem, küf, mantar, terleme, yoğuşma, korozyon oluşumu etkili bir şekilde engellenemez. İçten yapılan yalıtım, kaplama malzemelerinin ve boyanın zarar görerek dökülmesine de neden olabilir. İç mantolama, maksimum 2 veya 3 cm lik ısı yalıtım levhası kullanmaya imkan sağladığı için etkin bir ısı yalıtımı sağlayamaz. Bu nedenlerle, binalarda dış yalıtım tercih edilmelidir.